De organisatie van het referendum over het Nekkerspoelse verkeerscirculatieplan in 2015 zorgde voor een stijging van het politiek vertrouwen in het stadsbestuur en de gemeenteraad bij de bewoners van de wijk. Dat schrijft de onderzoeksgroep van professor Marc Hooghe van de KU Leuven in een rapport voor Stad Mechelen.

De effecten van een referendum zijn veel groter dan de uitslag. Dat illustreerde de Leuvense hoogleraar Marc Hooghe samen met zijn team van het Centrum voor Politicologie in een rapport, van juli vorig jaar, voor het Mechelse stadsbestuur.

Aanleiding van het onderzoek was de fel besproken volksraadpleging in de wijk Nekkerspoel, in 2015, waarbij de bewoners uit de wijk de keuze hadden tussen twee verkeerscirculatieplannen. Vaststelling: het vertrouwen in het Mechelse beleid steeg het sterkst bij inwoners die hun stem uitbrachten (de groene lijn op de figuur, AGP).

Het organiseren van een referendum zorgt voor een stijging in politiek vertrouwen in de gemeenteraad en het college van burgemeester en schepenen. Dit vertrouwen stijgt zowel bij de bewoners uit Nekkerspoel die de kans hadden om zich uit te spreken in het referendum als bij de bewoners uit Hanswijk die deze kans niet hadden. De stijging in het politieke vertrouwen is het sterkst bij de bewoners die hun stem uitbrachten in het referendum.

Uit het rapport van het Centrum voor Politicologie (KU Leuven)

Collateral damage

Desondanks, zo nuanceren de auteurs, ervoeren de meeste inwoners een daling in het democratisch gehalte van het beleid in Mechelen. Alleen bij de inwoners die hun stem uitbrachten steeg hun opvatting over het democratisch gehalte van het beleid. De kiezers vonden na afloop m.a.w. dat Mechelen democratischer bestuurd werd.

Het referendum in Nekkerspoel zorgde er dan wel voor dat een gedeelte van de inwoners uit de bevraagde wijk meer vertrouwen kreeg in het stadsbestuur, terzelfder tijd reageerden de inwoners uit Hanswijk, de controlegroep, eerder negatief op de volksraadpleging in Nekkerspoel. Zij vonden namelijk dat hun wijk ook wel zo’n referendum verdiend had…

Als men er dus voor opteert om de bevolking nauwer te betrekken bij de totstandkoming van het beleid, dan is het belangrijk die politiek systematisch vol te houden, om zo alle groepen binnen de bevolking de kans te geven hun stem te laten horen.

Uit het rapport van het Centrum voor Politicologie (KU Leuven)

Vanuit die wetenschap organiseer je een referendum wellicht niet lichtzinnig. Er is namelijk best wel wat verschil in impact op de beleving ten aanzien van het beleid bij kiezers, niet-kiezers en wijkbewoners waar niet gestemd mag worden.

Over het onderzoek

De onderzoekers namen een willekeurige steekproef van 1.800 inwoners uit Nekkerspoel en een even grote controlegroep uit Hanswijk. Beide wijken zijn, volgens de onderzoekers, vergelijkbaar naar inkomen, diversiteit, geslacht, gemiddelde leeftijd en opleidingsniveau. De vragen werden een maand voor en twee maanden na het referendum gesteld. Daarbij gingen de onderzoekers op zoek naar een antwoord op de vraag hoe dit referendum het vertrouwen en de tevredenheid van de bewoners in de buurt heeft beïnvloed.

Noot: We vroegen de onderzoekers eveneens meer technische informatie over de analyses. We houden u op de hoogte.

UPDATE 18.03.2017: Lees zeker ook even de reacties op de Facebookpagina van Thuis in Nekkerspoel.