1 op 16 kinderen uit het basisonderwijs in de Mechelse rand spreekt thuis geen Nederlands. In het Mechelse stadscentrum is dat 1 op 3. De kloof tussen de schoolgaande jeugd uit het centrum en die uit de rand gaapt meters diep. De Mechelse diversiteit stopt nog steeds aan de vroegere dorpsgrenzen.

Het Mechelse stadscentrum is divers. De fusiegemeenten zijn dat niet. Een contrast dat je ook in het basisonderwijs ziet.

Zwart-wit

Piepjong Mechelen heeft twee gezichten: één is erg divers en woont in centrumwijken, het andere is autochtoon en woont in de stadsrand.

In Mechelen is ruim de helft van de -12-jarigen van buitenlandse herkomst*. Maar op het niveau van de Mechelse rand krijg je een gans ander verhaal: onze deelgemeenten staan mijlenver van het multiculturele plaatje dat geregeld over Mechelen verschijnt.

Het verschil tussen de centrumwijken en de deelgemeenten is immens wanneer we naar het aandeel minderjarigen van buitenlandse komaf kijken. Om een idee te krijgen: in de centrumwijk Arsenaal is 72% van de minderjarigen van buitenlandse herkomst. In de wijk Centrum is dat voor meer dan 55% het geval. In de deelgemeenten Hombeek, Heffen en Leest is dat amper 15% van de minderjarigen.

De verhouding bij de 0- tot 2-jarigen per wijk of deelgemeente toont de kloof nog scherper – een verhouding van 11 tot 71 procent. Een wereld van verschil.

Thuistaal Nederlands

Een contrast dat ook terug te vinden is in het basisonderwijs: van de multiculturele realiteit in het stadscentrum is niets meer te merken in de rand.

Met ± 2.100 kinderen vertegenwoordigen de basisscholen uit de rand ongeveer 22%** van de totale populatie uit het Mechelse basisonderwijs. Van die schoolgaande kinderen spreekt een goeie 6% thuis geen Nederlands, oftewel 1 op 16. In de basisscholen in het Mechelse stadscentrum is dat 34% of 1 op 3.

Onder voorbehoud Uiteraard spreekt niet iedereen van buitenlandse origine thuis geen Nederlands. Dat spreekt nogal voor zich. Maar omgekeerd is de kans wel groot: wie thuis geen Nederlands spreekt, is vaker wel dan niet van buitenlandse herkomst. Op die manier geeft de parameter ‘thuistaal’*** een ruwe schets van de diversiteit in de school.

Ook in de centrumwijken zijn er enkele basisscholen met een vrij laag percentage kinderen die thuis geen Nederlands spreken, zoals De Spreeuwen en De Ark uit Battel, de freinetschool Villa Zonnebloem en GO Shil!. (Bron data: Leerlingenkenmerken schooljaar 2015-2016 – Agodi, Vlaamse overheid)

Kansrijkdom

De initiatieven van vandaag rond diversiteit op school moet je eerder bij de zogeheten concentratiescholen zoeken. Waar de nadruk dan vooral ligt op het mixen van kansarmoede met ‘kansrijkdom’, om zo opnieuw een afspiegeling van de buurt te krijgen.

Zo maakte het stadsbestuur begin augustus nog bekend dat ze de ouderparticipatie in de basisschool De Abeel ondersteunt via een diversiteitstraject. Ook zet het stadsbestuur sinds enkele jaren in op School In Zicht, een project dat ‘kansrijke’ ouders van 2,5-jarigen aanspoort om opnieuw voor de school in de buurt te kiezen. In de praktijk komt het er opnieuw op neer dat kansrijke middenklassers uit de buurt worden gemotiveerd om hun peuters bij een veeleer ‘zwarte’ buurtschool in te schrijven.

Thema

Of het beleid de kloof inzake diversiteit tussen de school in de rand en die uit het centrum een thema vindt, wilden we daarom weten van schepen van onderwijs en diversiteit Marc Hendrickx (N-VA).

“Er is de laatste jaren een beweging op gang gekomen waarbij een deel van de middenklasse uit het centrum hun kinderen naar ‘witte’ scholen in de rand stuurt, omdat die er in de binnenstad niet meer zijn. Ook daarom zetten we in op projecten als De Abeel of School In Zicht”, wijst Hendrickx op de indirecte impact van de diversiteitsprojecten op de basisscholen in de rand. “Die kinderen komen nadien – in het secundair onderwijs in Mechelen – in een andere wereld terecht.” Temeer een reden om open te staan voor meer diversiteit in de rand, vindt de schepen.

Daarnaast vermeldt Hendrickx ook de recente Vlaamse subsidie om de diversiteit binnen Mechelse jeugdbewegingen te verhogen, “eveneens in de rand, waar die jeugdbeweging nog vaak erg ‘wit’ is. Onrechtstreeks kan dit ook inwerken op de lokale school.”

Dat het ook een gevoelig thema is, vertelt Hendrickx, waardoor het niet altijd eenvoudig is om mensen te overtuigen dat het ook in hun eigen belang is om meer diversiteit toe te laten. “Want vergis u niet: er zijn basisscholen uit de rand die dit als hun handelsmerk zien, en met andere woorden niet willen dat het verandert.” Namen noemt Hendrickx niet, wel dat het vaak is ingegeven daar één of twee leden van de directie of het kader binnen de school – en daarom niet representatief voor een lerarenkorps of ouderraad.

Freddy Vansteenwegen, de voorzitter van het Lokaal Overlegplatform (LOP) voor de regio Mechelen reageert verbaasd als we hem die laatste opmerking van schepen Hendrickx voorleggen. “Het zou me verwonderen, maar ik ga dat zeker onderzoeken.” Het LOP spitst zich toe op gelijke onderwijskansen voor jongeren en kent een vertegenwoordiging van alle scholen uit de regio en hun lokale partners. “Ik herinner me wel een tegenvoorbeeld van enkele jaren geleden waarbij de directrice van de GO!-basisschool in Leest net een poging waagde om mensen uit Battel aan te trekken – waar de bevolking toch iets diverser is.”

Al geeft Vansteenwegen toe dat er vroeger in de binnenstad een vijftal scholen waren die er wel problemen mee hadden, “maar die houding is op een aantal jaren tijd volledig veranderd.”

Follow @asgaupaust

---

* Iemand is van ‘buitenlandse herkomst’ als de persoon legaal en langdurig in België verblijft, en bij diens geboorte niet de Belgische nationaliteit had, of indien minstens één van de ouders bij geboorte niet de Belgische nationaliteit bezat.

** De Mechelse rand heeft 8 basisscholen. In onze analyse namen we er slechts 7 mee. De data die de Vlaamse overheid beschikbaar stelt, maakt namelijk geen onderscheid tussen de school De Puzzel (centrumwijk Arsenaal) en De Bel (deelgemeente Muizen). Ook voor sommige andere scholen bundelde de Vlaamse overheid de data van de verschillende vestigingen, zodat enkele vestigingen niet op de kaart voorkomen – zoals De Abeel bijvoorbeeld.

*** Hoe de Vlaamse overheid die thuistaal-parameter invult? Wanneer je als leerling met niemand uit je gezin, of in een gezin met 3 gezinsleden (de leerling niet meegerekend) met maximum één gezinslid, Nederlands spreekt. Broers en zussen worden als één gezinslid beschouwd.