Niet onze woorden. Wel één van de opmerkelijkste vaststellingen uit het kersverse onderzoeksrapport over de Vlaamse regiojournalistiek. Een werkstuk van onderzoekster Ria Goris van de Erasmushogeschool Brussel dat er kwam met de medewerking van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en het Kenniscentrum Vlaamse Steden.

Foto: verkeersbord Mechelen-Centrum

Hoewel het onderzoek over de lokale politieke berichtgeving bevestigt dat er een brede waaier aan onafhankelijke regiojournalistiek overeind gebleven is in Vlaanderen, plaatst het rapport ook enkele kritische kanttekeningen bij de kwaliteit ervan. “Het businessmodel promoot eerder een overname van kant-en-klare kopij – met soms nog een telefoontje voor een stukje extra informatie of een quote – dan kritische, uitgediepte regiojournalistiek.” Het rapport beveelt mediahuizen daarom aan om journalisten niet langer te betalen volgens het aantal tekens dat zij produceren, maar wel volgens de aard van het geleverde werk: “Gaat het eerder om copy paste kopij, of om eigen, kritisch werk?”. Less is more, klinkt het devies. “Het is geen eenvoudige oefening voor uitgevers om hier de juiste categorieën voor te ontwikkelen, maar wel een cruciale oefening voor de kwaliteit van regionieuws.”

Het businessmodel promoot eerder een overname van kant-en-klare kopij dan kritische, uitgediepte regiojournalistiek

Onderzoeksrapport Lokale politieke verslaggeving (2020)

Volgens het rapport moedigt de snelheid en de commerciële druk van klikcijfers weinig regiojournalisten aan om energie te steken in complexere dossiers die bijvoorbeeld te maken hebben met ruimtelijke ordening en milieueffectenrapporten of budgetten voor investeringen. “Dit soort berichtgeving is zeer belangrijk voor het goed functioneren van de lokale democratie”, benadrukt het rapport. “Niet of slecht geïnformeerde burgers nemen in mindere mate deel aan plaatselijke verkiezingen, en op een minder geïnformeerde wijze.”

Ook de bevraagde burgemeesters en schepenen erkennen dat het gebruik van kant- en-klaar nieuws toeneemt. Volgens het rapport ergeren nogal wat van de geïnterviewde beleidsmakers zich aan regiojournalisten als copy-paste-overnemers van persberichten: “Ze hebben geen al te hoge pet op van het gehalte aan check en dubbelcheck en de accuraatheid van de regioberichtgeving: de commerciële logica overheerst, snel overnemen van nieuws krijgt te vaak voorrang over kritisch graven en dubbelchecken.” 

De commerciële logica overheerst, snel overnemen van nieuws krijgt te vaak voorrang over kritisch graven en dubbelchecken

Onderzoeksrapport Lokale politieke verslaggeving (2020)

Voor dit onderzoek werden in twee jaar tijd 27 burgemeesters (22 mannen, 5 vrouwen) en 26 regiojournalisten (20 mannen, 6 vrouwen) van de krantengroepen DPG Media en Mediahuis uit de 13 Vlaamse centrumsteden geïnterviewd. Daarnaast namen nog eens 201 beleidsmakers (respons rate 10,8%) en 139 regiojournalisten (respons rate 32,3%) uit zowel grote als kleinere Vlaamse gemeenten deel aan een online bevraging. Je kunt alles nalezen in het volledige onderzoeksrapport.

It takes two to tango

Regiojournalisten en lokale beleidsmakers blijken geregeld amicale of minstens gemoedelijke relaties te ontwikkelen, merkt het rapport ook op. Hoewel beleidsmakers vinden dat ze zo beter achtergrondinformatie en context kunnen geven, erkennen beide beroepsgroepen dat een te close contact of vriendschap een perceptie van partijdigheid kan creëren of zelfs de objectiviteit of kritische blik in het gedrang kan brengen.

Tijdens de face-to-face interviews gaven 9 van de 26 journalisten (uit Vlaamse centrumsteden, red.) aan een of enkele schepenen of de burgemeester als vriend te beschouwen. Bij de beleidsmakers gaven er 5 toe dat er een vriendschapsband bestaat. “De kwestie is niet zo zwart-wit, want vanaf wanneer spreek je over vriendschap? Een beleidsmaker gaf aan: De grens is heel moeilijk te bepalen. Je wordt een kameraad, je leert elkaar kennen door de jaren heen, je hebt het over kinderen en voetbal en mobiliteit, je pakt een pint samen.”

Het rapport geeft drie aanbevelingen mee aan de regiojournalistiek:

1) Kwaliteit vergt tijd: ga voor minder items en een betere vergoeding voor eigen, onderbouwd werk en verzeker zo de meerwaarde en geloofwaardigheid van een kritische, onafhankelijke regiojournalistiek waarvoor mensen willen betalen

2) Drie snelheden: maak een onderscheid tussen breaking news (in navolging van social media), verder uitgewerkt nieuws (zonder hypothetische stellingen, wel met checks en dubbelchecks) en sterk uitgewerkte dossiers (zoals een dossier van de maand)

3) Factchecks online en op social media: reageer op spin en propaganda op social media via een factcheck waarbij regiojournalistiek de rol opneemt van neutrale, objectieve ‘arbiter’ en zo boven het gekrakeel uitstijgt

Follow @asgaupaust