67 brandweermannen willen dat Stad Mechelen hen alsnog bijbetaalt voor hun wachtvergoeding, overloon en zaterdag- en zondagvergoeding. De betrokken brandweerlui werkten destijds ofwel in een 56-uren of 48-uren week, maar kregen volgens een 38-uren week uitbetaald. Een verschil dat binnenkort voor de rechtbank van eerste aanleg wordt betwist. De brandweermannen zouden volgens de stad ongeveer 6,2 miljoen euro eisen.

Foto: oude brandweerkazerne

“Wij werden betaald voor een 38-uren weekregime, terwijl wij werkelijk 56 uren per week presteerden“, reageert Koen Metdenancxt van de VSOA-vakbond, die overtuigd is van zijn zaak. “Wij schatten de kans hoog in. De reden hiervoor is duidelijk, wij hebben die uren gepresteerd en de stad Mechelen heeft hier nooit voor betaald.”

Hoe groot het bedrag is dat de brandweerlieden van de stad eisen, daar wil Metdenacxt nog geen exact getal op plakken. “Maar het gaat over een aanzienlijk bedrag.” Volgens de Algemeen Directeur van Stad Mechelen, Erik Laga, gaat het om ongeveer 6,2 miljoen euro – en daar moet je volgens de stad nog de intresten en de gerechtskosten bovenop tellen. 

Toch gelooft het stadsbestuur niet dat zij het onderspit zal delven. “Onze raadslieden achten de kans dat de rechtbank op de eisen ingaat onwaarschijnlijk”, lezen we in het meerjarenplan 2020-2025 van Stad Mechelen, waarin ook de financiële risico’s van de stad mee opgenomen zijn. En of het hier om een financieel risico gaat: “Mochten alle brandweerlieden die in de periode van 2010 tot en met 2014 in het 56 uren- en 48 urensysteem werkten een eis indienen dan wordt de totale vergoeding door onze personeelsdienst geraamd op 46 miljoen euro.”

De rechtszaak komt mogelijks eind dit jaar of begin volgend jaar voor bij de rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling Mechelen.

Matzak

Professor aan de KULeuven en directeur van het Instituut voor Arbeidsrecht Frank Hendrickx wijst op een fundamentele discussie die ten grondslag ligt in het arbeidsrecht – wanneer we bij hem te rade gaan. Namelijk: hoe moeten we kijken naar arbeidstijden? 

Twee vragen komen daarbij volgens de professor altijd terug: Hoe worden arbeidstijden opgevat? En hoe wordt de vergoeding bepaald? “Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie kan wachttijd bijvoorbeeld ook arbeidstijd zijn, hoewel er tijdens die wachttijd niet actief wordt gewerkt.”

Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie kan wachttijd bijvoorbeeld ook arbeidstijd zijn, hoewel er tijdens die wachttijd niet actief wordt gewerkt

Professor Frank Hendrickx (Instituut voor Arbeidsrecht – KULeuven)

De professor arbeidsrecht wijst ons op de zaak ‘Matzak’ als spraakmakend voorbeeld. De naam is afgeleid van de Nijvelse brandweerman ‘Rudy Matzak’. “De rechtspraak met betrekking tot brandweerlieden in een Nijvels korps heeft geleid tot een arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Dit hof oordeelde dat de tijd die een brandweermedewerker thuis als wachtdienst moet doorbrengen en daarbij op zeer korte termijn of vrijwel onmiddellijk moet reageren op een oproep en vervolgens in korte tijd moet aanwezig zijn op de werkplek, als arbeidstijd moet worden gezien. Dat betekent dus dat die tijd moet worden meegeteld in de dagelijkse en wekelijkse arbeidstijd van de betrokken medewerkers – en dus moet meetellen voor de maximale arbeidstijdengrenzen en de bepaling van rusttijden.”

“Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie is overigens wachttijd die men op de werkplek zelf doorbrengt, ook arbeidstijd. Over de vraag welke tijd moet vergoed worden, namelijk alleen de effectief en actief gepresteerde brandweerdiensten, dan wel ook de wachttijd – al dan niet thuis of op de werkplaats – kan men eventueel nog onderhandelen en bijzondere afspraken maken.”

“Dus alles hangt hier mijns inziens af van hoe men de notie arbeidstijd precies invult en of men daarbij de invulling respecteert van onze Belgische rechtspraak en die van het Hof van Justitie. Het is mogelijk dat men dus beschikbaarheidsdiensten niet als arbeidstijd ziet, terwijl dit wel het geval is.”

Het is mogelijk dat men beschikbaarheidsdiensten niet als arbeidstijd ziet, terwijl dit wel het geval is

Professor Frank Hendrickx (Instituut voor Arbeidsrecht – KULeuven)

Zelf vermeldt Stad Mechelen, in haar meerjarenplan, een zaak bij de Zaventemse brandweer waarbij de gemeente Zaventem de vergoedingen uiteindelijk uitkeerde. Al nuanceert Algemeen Directeur Laga dat eigen voorbeeld van de stad: “Er bestaan fundamentele en essentiële verschillen tussen de statuten van de brandweer van Zaventem en de statuten van de Mechelse brandweer. De statutaire bepalingen op grond waarvan de brandweerlieden van Zaventem in het gelijk werden gesteld, bestaan niet voor de Mechelse brandweer.”

In de periode 2010-2013 werd bij de Mechelse brandweer gewerkt onder een 56 uren-weeksysteem. In 2014 was dat onder een 48 uren-weeksysteem. Telkens kregen de betrokken brandweerlieden betaald voor 38 uren per week.

In november 2018 kreeg Stad Mechelen een dagvaarding in de bus. Twee keer zelfs: eerst door één brandweerman en daarna door 66 collega’s. Uiteindelijk besliste de arrondissementsrechtbank dit jaar dat de arbeidsrechtbank niet bevoegd is, waarna de zaak op de rol van de rechtbank van eerste aanleg werd geplaatst. Op de (gezamenlijke) pleitdatum is het nu wachten.

Extra leestip: Moet de werknemer bereikbaar zijn buiten de werkuren – Wolters Kluwer

Follow @asgaupaust