De vervanging van de openbare verlichting door duurzame en slimme leds mag dan voor een lager en duurzamer energieverbruik zorgen, toch liet die overschakeling de stadsschuld stijgen. De hieraan gepaarde verkoop van de gemeentelijke straatverlichting aan Fluvius is namelijk een ‘sale-and-lease-back’-operatie. Dat bevestigde minister Bart Somers, nadat Vlaams parlementslid en burgemeester van Puurs-Sint-Amands, Koen Van den Heuvel, daarover zijn beklag deed in de commissie Binnenlands Bestuur. Door de leasingschuld voor het gebruik van de verkochte infrastructuur en de nieuwe investeringen kan de totale financiële schuld van een gemeente namelijk toenemen. Welkom bij alweer een nieuwe les begrotingskunde voor beginners.

Foto: zicht vanop Kraanbrug

We zitten ondertussen al aan les 9 van deze opleidingsmodule. Dit keer staan we even stil bij de impact van de verkoop van de openbare verlichting op de stadsschuld.

Led it be

In het Vlaams regeerakkoord kon je het al lezen: Vlaanderen wil de openbare verlichting tegen 2030 vervangen door slimme led-verlichting. Onze stad Mechelen neemt daarin een voortrekkersrol, als piloot-stad. Netbeheerder Fluvius bood alle Vlaamse gemeenten aan om die omschakeling naar led-verlichting te ondersteunen door hun openbare verlichting over te kopen.

Ten laatste tegen 2030 wordt alle openbare verlichting verled. Dit zal gebeuren door nauwe samenwerking tussen alle betrokken actoren waarbij bijzondere aandacht gaat naar korte doorlooptijden en kostenefficiëntie

Vlaams regeerakkoord 2019-2024

Maar een vraag van Koen Van den Heuvel (CD&V) in de Vlaamse commissie van Binnenlands Bestuur werpt een interessant licht op de financiële constructie van deze led-operatie. Die boekhoudkundige verrekening ligt duidelijk op de maag bij enkele burgervaders in het Vlaams parlement: naast de burgemeester van Puurs-Sint-Amands deed ook de voorzitter van de commissie en burgemeester van Dessel, Kris Van Dijck (N-VA), zijn beklag. 

“De consequentie van de wijze van boeken werd niet zo voorgesteld”, sakkerde Koen Van den Heuvel tijdens de commissie Binnenlands Bestuur waarin hij een vraag om uitleg stelde. Volgens Van den Heuvel klonk het bij de beslissing destijds dat er geen impact zou zijn op de schuldenlasten van de lokale besturen. “Het is spijtig dat dat nu anders is. Ik begrijp die juridische logica en die manier van boekhouding wel, maar het is natuurlijk een beetje gevoelig, en het hangt af van gemeente tot gemeente in welke mate die schuldenlast wordt geïnterpreteerd.”

Het is een beetje raar dat dit nu na een tijdje naar boven komt, omdat dat ook nooit werd gesignaleerd in het begin

Vlaams parlementslid en burgemeester van Puurs-Sint-Amands Koen Van den Heuvel

Sale-and-lease-back

Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) erkent het probleem, temeer hij er als titelvoerend burgemeester van Mechelen ook zelf van heel nabij mee geconfronteerd werd: “Wij zijn deze operatie [de versnelde ‘verledding’ via Fluvius] nooit aangegaan vanuit het besef dat we iets boekhoudkundigs moesten verwerken als een leasingoperatie, als een sale-and-lease-back-operatie. Wij wisten dat ook niet. (…) Dat is vervelend, en ik begrijp dat vervelende gevoel omdat ik hetzelfde gevoel heb als titelvoerend burgemeester.”

Ik begrijp dat vervelende gevoel omdat ik hetzelfde gevoel heb als titelvoerend burgemeester

Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur Bart Somers

Van den Heuvel wijst erop dat het eigenlijk om een DBFMO-overeenkomst (design, build, finance, maintain, operate) gaat, waardoor de schuldenlast van de gemeenten met enkele miljoenen toeneemt: “Om geen namen te noemen – mijnheer de minister – maar voor een centrumstad als Mechelen zal dat wellicht meer dan 10 miljoen euro zijn.”

Somers nuanceert de verhoogde schuldenlast: “Er staat daar een bezit tegenover omdat de gemeenten ze als activa in leasing moeten registreren, en boeken de gemeenten bij de overdracht een ontvangst uit een desinvestering die ze gespreid over een periode van twaalf jaar terugbetalen aan Fluvius. De terugbetaling kan boekhoudkundig niet weggetoverd worden.”

DE MECHELSE LEASE Hoe zit het ondertussen in onze stad? We vroegen het aan de Financieel Directeur van Stad Mechelen, waar Fluvius het openbaar verlichtingsnet overnam voor 3,5 miljoen euro. De netbeheerder investeert, tijdens de planningsperiode 2020-2025, voor 13,15 miljoen euro in nieuwe installaties, laat de Financieel Directeur weten. “Deze installaties zijn wel eigendom van Fluvius maar worden – uiteraard – exclusief voor de openbare verlichting in Mechelen ingezet.” Deze operatie moet als een financiële lease geboekt worden: “De waarde van de installaties komen op de balans van de stad en daartegenover staat een even grote leasingschuld aan Fluvius.” De gebruiksvergoeding die Fluvius aanrekent aan Stad Mechelen bevat een gedeelte dat als een aflossing van de leasingschuld beschouwd wordt, voegt de Financieel Directeur eraan toe. In totaal moet Stad Mechelen tijdens de totale planningsperiode 16,65 miljoen euro boeken als aangegane leasingschuld. Tijdens diezelfde periode lost de stad hiervan 5 miljoen euro af via de gebruiksvergoeding aan Fluvius, waardoor eind 2025 er, volgens de Financieel Directeur, een uitstaande leasingschuld is van 11,65 miljoen euro.

Het punt over “Licht als een dienst” is erg lezenswaardig: de beslissing uit 2017 waarbij de bestaande infrastructuur Openbare Verlichting werd ingebracht in Iverlek tegen €1 wordt ingetrokken om over te dragen aan #Iverlek obv de inventariswaarde op 1 januari 2018 (€3.312.795)

— As Gau Paust (@asgaupaust) September 30, 2019

Follow @asgaupaust

---

EXTRA BIJLES: de Fluvius-deal in detail De overeenkomst met Fluvius houdt in dat de netbeheerder in opdracht en voor rekening van de gemeente opereert, terwijl de gemeente zelf van de meeste economische voordelen van de overeenkomst geniet en er ook de meeste economische nadelen van draagt. Volgens het Besluit van de Vlaamse regering over de beleids- en beheerscyclus (art. 52 en art. 56, red.) moet een dergelijke overeenkomst als financiële leasing in de boekhouding van de stad komen. In de praktijk gaat het om een DBFMO-overeenkomst met een bijzondere wijze van aanrekening aan de gemeenten. Fluvius nam het bestaande gemeentelijk openbaar verlichtingsnet over, waarbij de gemeente 25% van die vergoeding in cash ontving en 75% in niet-stemgerechtigde en niet-dividendgerechtigde aandelen.  Fluvius staat in voor alle nieuwe investeringen, de financiering ervan, het onderhoud van het volledige net en commerciële nevenactiviteiten. Door de kosten die dat genereert moet Fluvius een lagere vennootschapsbelasting betalen. Fluvius verrekent die lagere vennootschapsbelasting wel met de gemeente, samen met de 25% in cash betaalde vergoeding voor de overname van het bovengrondse openbaar verlichtingsnet en de kosten voor de nieuwe investeringen, de financiering en het onderhoud. Die verrekening gebeurt via een forfait dat driejaarlijks wordt herzien en ingehouden op het dividend dat Fluvius uitkeert aan de gemeente voor de distributie van elektriciteit. Daarnaast verrekent Fluvius de 75% van de vergoeding voor de overname van het openbaar verlichtingnet die in aandelen wordt betaald met de gemeente over een periode van 12 jaar via een jaarlijkse kapitaalsvermindering die niet wordt uitgekeerd. De gemeente betaalt dus zowel de vergoeding voor de overname van het openbaar verlichtingsnet als de nieuwe investeringen volledig terug aan Fluvius. Voor de gemeente vormt die zogeheten “wedersamenstelling van kapitaal” de aflossing van haar leasingschuld aan Fluvius.